2016- CUBA DUNDEN BUGUNE-2

Gercekten Kuba’yi yasamak istiyorsaniz 5 yildizli otellerde degil, halkin icinde yasamanizi tavsiye ederim, ki- ben hep oyle yaptim, boylece gezilerinizi hem daha ucuza getirsiniz hemde Kuba’yi daha yakindan tanimis olursunuz.,.

        Unutmayin Kuba’da iki tur para kullaniyorlar, birincisi turistlerin kullandigi CUC ( Cuban Convertible Peso) birde halkin kullandigi CUP (Cuban Peso) . Bir CUC 1 American dolari olarak hesapliyabilirsiniz ama siz Kuba’ya giderken American dolari degil Euro yada Canada dolari alin, cunku American dolari bozdurdugunuzda daha cok komisyon odersiniz.

      Ben mumkun oldugu kadar Objektif olarak Kuba’yi anlatmaya calisacagim, yalniz yaziya baslamadan once , Kuba’ya gitmek isteyenlerin hayal kirikligi yasamamasi icin bir tavsiyede bulunmak istiyorum.

            Kuba’ya eger turist olarak deniz ve gunes icin gidecekseniz hic zahmet etmeyin, dunyanin parasini da odemeyin, inanin Ege ve Akdenizde cok cok daha iyisini bulursunuz, Yok ben gezgin olarak gidecegim Kuba halkini ve kulturunu gormek istiyorum diyorsaniz o zaman HAVANA, SANIAGO DA CUBA, TIRINIAT, CIENFUEGOS’u tavsiye ederim.

 1984 Aralik ayinin sonunda Varadero hava alanine indigimde cok sasirmistim, kucucuk derme catma bir hava alaniydi, o donemde Kuba henuz turizme acilmamisti ,  su anda VARADERO hava alani tamamen degismis durumda son derece modern ve buyuk bir hava alani oldu.

Havaalanindan ciktiktan sonra bizi otellerimize goturecek otobusleri hazir bulduk, Otele yerlestikten sonra yasantimda gordugum en guzel dans gosterisine sahit olmustum. Ilk kez karaip  dans gosterisi izlemistim,

      Ertesi gun Kuba hakinda bilgi vermek icin bir toplanti duzenlenmisti. Bu toplantida benim en cok ilgimi ceken “ OTEL CALISANLARINA BAHSIS VERMEYIN, COK FAZLA PARA BOZDURMAYIN IHTIYACINIZ OLMIYACAK” denmisti.  Aksam ve sabah kahvaltisi pakete dahildi, ogle yemegi icinse bir hamburger ve icecek sadece bir dolar tutuyordu. Ben rehberimiz OMAR ve PEPE ile dost olmustum, Bahsis verilmemesinin nedenini sordugumda PEPE, “ Burda bir iscinin ucreti aylik 200 peso, bir doktorun aylik ucretide 200 peso, eger otel calisanlari exradan bahsis alirsa aradaki denge bozulur” demisti. 

             Malesef 1990 dan sonra bu denge bozuldu, 1993 yilinda  tanistigim bir arkadasin anne ve babasi doktordu, bir gun Annesi bana “Otelde calisan temizlik iscisi kadin kralice” demisti. Turizm isinde calisanlar aldiklari bahsisten dolayi sinif atladilar. Ben bu arkadas ile tanistigimda Havana Unuversitesinde Ingiliz dil ve edebiyati okuyordu, okulu bitirdikten sonra devlette calismaya basladi, ama sonra istifa edip o da turizm sektorunde calismaya basladi.

    Varadero Kuba’nin en onemli turistlik sehri, km’lerce uzunlugunda dunyanin en guzel kumsallarindan birine sahip. 1980 lerde Kuba turizme yeni yeni aciliyordu, zaten butun sehirde, Oasis, Kawama, Atabey, National ve simdi ismini hatirlamadigim bir otelle toplam bes otel vardi. Simdi ise 50’nin ustunde rezerv var. 1984 de sehrin bir ucundan diger ucuna yarim saate yurumustum, simdi otobus yada taxi almaniz gerek.

Otelde bize bir yemek fisi vermislerdi, o fisle istedigimiz otelde aksam yemegi yiyebiliyorduk, simdi bir otelde kaliyorsaniz baska bir otele sokmiyorlar bile

Birde dikkatimi ceken otelde bir kisinin isini bes kisinin yapiyor olmasiydi, Pepe’ye bunu sordugumda “ Devlet herkese is sahasi yaratmaya calisiyor” demisti.

           Insanlar is saatinden sonra kendilerini gelistirmek icin aksam okuluna gidiyorlardi, Kuba’da her aileye aylik ihtiyaci olan temel gida maddeleri , Princ, ekmek, seker, un, tavuk et, yumurta, tuz bedava gerci cok fazla degil ama yeterli.,Ilac ve saglik icin para odemiyorlar, ayrica barinma sorunu da yok. Devlet herkese ev veriyor ve cok cuzi bir para aliyor. O donemde Kuba sosyalizmi uygulayan en iyi ulke diye dusunmustum. Bunlar Kuba’da halen gecerli, 1990 larin sonunda Havana’da arkadasimi ziyaret ettigimde , birisi yeni dogan bebegi icin sut getirmisti, devlet yeni dogan bebege eve kadar sut getiriyor. Cocuklar icin yaslarina gore hangi yiyeceklere ihtiyaclari varsa devlet karsiliyor. Zaten Varadero’dan Havana’ya giderken yol boyunca gordugum panolardan birinde “COCUKLAR BIZIM GELECEGIMIZ” yaziyordu.

        Devrimin 25.ci yili kutlamalarina katilmak uzere, Alman bir ciftle taxi tutup Havana’ya gitmistim, Devrim meydaninda binlerce insan toplanmisti, bu muhtesem coskuyu gormek gercekten muthisti. Aksam saatinde Varadero’ya donmek icin otobus terminaline gittik, uc saat otobus bekledigimiz halde Varadero’ya gidecek otobus bulamamistik. O zaman anladim ki Kuba’da cok ciddi bir transportation sorunu vardi ki- bu sorun halen var. O zaman gene bir taxi tutup donmustuk Varadero’ya. Is cikis saatlerinde yol boyunca otostop yapan Kuba’lilari gorursunuz, bir birine her konuda yardimci olan halk eger musaitse bu insanlari alirlar.

           Kuba’da halkin kullandigi arac haricinde sadece turistlerin kullandigi ve devlet kontrolunde olan taksiler vardi, bu taksileri sadece turistler kullanirdi,  simdi gene devlet kontrolunde ama insanlar ozel araclarini turistler icin kullanabiliyorlar.  Bana eger bir hasta varsa kuba’daki butun araclar buna fidel’de dahil, yolcusunu indirip o hastayi hastahaneye yetistirmek zorunda” denmisti.

Bence bir devleti devlet yapan uc onemli unsur vardir, Birincisi Adalet sistemi, ikincisi Egitim ucuncusu saglik sisteminin oturmus olmasi gerek ki- bunlarin ucude Kubada 1984 de de cok iyiydi, simdide cok iyi.

            Kuba degince akla ilk gelen saglik, az gelismis ulkelere kuba yardim olarak doctor gonderiyor. Saglik deyince bir aciklama yapayim, 1990 lara kadar turistlerde bu saglik hizmetinden yararlanabiliyordu, 1984 de benim ayagimda bir problem oldu hastahaneye gittim, doctor ve ilac icin hic bir ucret odememistim,. 1996 da ise kulak iltihaplanmasi icin doctora gittigimde 60 peso odedim ama ilac icin hic bir ucret almamislardi. (Kuba’da butun otellerde bir doctor bulunur)

Bana bir arkadasim anlatmisti, Kuba donusunde Amerika’li bir ilk okul ogretmeni bayanla tanismis. ( Amerika’lilar kuba’ya ambargo yuzunden Kanada yada Mexika uzerinden giris yapiyorlardi) Bu kadin Kuba’da butun ilk okullari dolasmis cocuklara “ ilerde ne olmak istiyorsunuz” diye sormus. Cogunluk Doctor diye cevap vermisler. Kadin “ Amarikada’ki cocuklarada ayni soruyu sordugumda cogunluk Doktor” olmak istedigini soylemis. “Kuba’daki cocuklara “ Neden doctor” diye sordugunda “ Insanlara yardim etmek icin, insan hayatini kurtarmak icin” demisler. Amerikada ki cocuklar ise “ Daha cok para kazanmak icin”derler.

            Egitim ise cok gelismis okuma yazma orani yuzde yuz, genclerin cogu bir kac dil bilir. Adalet sisteminin en iyi calistigi ulkelerin basinda gelir Kuba, orda satin alabileceginiz Hakim, savci bulmaniz mumkun degil.

              Kuba’da dil, din, irk ayrimini asla goremesiniz belkide zencilerin en ozgur yasadigi ulkedir Kuba.

Kuba halki son derece sicak insanlardir, muzik ve dans yasamin bir parcasidir.

Insanlar Kuba deyince ac, caresiz fakir oldugunu dusunebilir, ama emin olun diger karaip adalari Dominica Republic ,Haiti, Jamaica, Dominic, st lucia’da daha ciddi sorunlar var.

Hic bir yerde olmayan bir sey var Kuba’da herkes esit hic kimse yasalarin ne altinda ne ustunde.

Sonraki yillarda  Havana, Santiago de Cuba, Matanzas, Varadero, Santa Clara, Cienfuegos, Tirinidat, Cardenas gibi bir cok sehri dolastim, dostlar edindim, hala da gorusurum. Evlerinde misafir oldum, genellikle cok fazla esyalari yoktur ve boyasizdir. Ama insanlar sonderece sicak kanli, azla yetinen mutlu insanlardir.

  Kuba turizme diger caraip adalarindan sonra baslamis ama yillar icinde hepsini sollamis durumda. Kuba economisi 1990 lara kadar cok iyiydi, bunun nedeni ise Sovyetler Cuba’dan aldigi mallari rom, seker, puroyu dunya piyasasinin ustunde aliyor, kuba’ya sattigi mallari ise dunya piyasasinin altinda veriyordu. 1990 da Sovyetler economic yardimi kestikten sonra zor duruma dustu. Onun icinde ozellikle 1990 dan sonra turizme agirlik verdi, Kanada , Ispanya is adamlari Kuba’da oteller acti, calisan personelin bir kismi Ispanya’ya giderek turizm sektorunde egitim aldi.

Bu Economik kriz Hugo Chavez’in Venezuala da iktidara gelmesine kadar devam etti. Chavez iktidara geldikten sonra Cuba ile iliskilerini gelistirdi, Cuba Venezuela’ya doctor gonderdi, Chavez de Cuba’ya gunde 90 bin barrel petrol verdi, ki- bu Cuba enerjisinin yarisini karsilar.

Bu yardim Cuba economisini rahatlatir. 2000 yillarindan sonra Cuba kapilarini ozel sektore acar ozellikle turizm alaninda.

Raul Castro devlet baskani olduktan sonra bir dizi reform baslatir. Cep telefonu, computer ve ev esyalari gibi tuketim mallarinin satisindaki sinirlamalari kaldirir.

Ekilebilen devlet topraklarinin yarisindan fazlasi kullanim disiydi, Hukumet, devlet topraklarinin kullanimini ozel cifcilere dagitti. Yani bir anlamda toprak reform’u yapti. 2006 dan sonra ulkenin en onemli gelir kaynagi olan seker kamisi ve turizm’de yabanci yatirim oldukca artar.

1990 lara kadar kimsenin  evinde televizyon gormemistim. Simdi hemen hemen herkezin evinde televizyon var. Cep telefonu oldukca yayginlasti ama Internet ve telecomination hala sorun. Turislik otellerin haricince internet yaygin degil. Internet icin gittiginiz otelde ise yarim saat icin bes dolari gozden cikarin.

Bununla beraber, ozellikle eski Havana’daki gosterisli ispanyol’lardan kalma boyasiz dokulen tarihi binalar simdi bakimli ve boyali,

Cuba’daki evlerin pencere camlari yok, pancur kullaniyorlar, diger Guney Amerika ulkelerinde oldugu gibi hirsizlik felan yok. Dunyanin en guvenli ulkelerinden biridir diyebilirim. Zaten yasalari cok agir, ozellikle turistlere yonelik bir saldiri, yada cocuk ve kadina yonelik siddetin cezasi oldukca agir.

Devlet calisan herkesi senede bir kez tatile gonderiyor ve tum masraflarini karsiliyor.

Ben 1996 senesinde Fidel’le tanisma firsatim oldu. Fidel kapidan girer girmez yuzlerce insan birden ustune yurudu, yaninda ise sadece uc korumasi vardi.. Yasantimin en ozel gunlerinden biriydi, O zaman anlamistim ki Fidel herhangi bir batili liderden daha cok seviliyordu.

Kuba’ya gidecekler hakkinda biraz bilgi vereyim, Varadero Cuba’nin en onemli turistik sehri, amaciniz kumsalda yan gelip yatmaksa bu sehir en iyi secenek, ama eger amaciniz Kuba’yi tanimaksa bence orda hic zaman ve para harcamayin. Matanzas’ta uc gun kalin, ordan gunu birligine Varadero’ya gidebilirsiniz. Matanzas ise iki gun yeter, sokaklarda dolasin, halkin icine karisin.

Varadero’dan, Cardenas’a gidin Turkiye’nin 1960 li yillarini orda gorebilirsiniz. Kucuk ama sirin bir sehir ben sevmistim,

Bence Kuba’da gormeniz gereken en onemli yer Havana  o guzel atmosferi yasamanizi tavsiye ederim. Old Havana 1982 yilinda UNESCO Dunya Mirasi Listesine girmis, gorulmege deger cok guzel yerler bulacaksiniz. Havana’da genellikle her yer bir birine yakin oldugu icin yuruyun. Halkin icine girin ara sokaklarda korkusuzca dolasin, bol bol fotograf cekin. El Capitol cevresini gezin, renga renk eski ispanyol binalarinin ve eski arabalarin fotograflarini cekin , gezinizi olumsuzlestirin. Birde PLAZA DE LA CATEDRAL meydaninda cafelerde oturup bir hahve icin, eski kolonil atmosferini yasayin, ben sahaflari dolasmasini severim, eger sizde seviyorsaniz bu bolgedeki cadde uzerindeki sahaflari dolasin.

Kristof Kolomb’un kaldigi evi gorebilirsiniz, evin onundeki kaldirim, agaclardan yapilmis, nedeni ise araba gurultusunden rahatsiz olmamasi icinmis. PLAZA DE ARMAS ve CASTILLO DE LA REAL FUERZA kalesini ziyaret edin. Buraya kadar gelmisken bir zamanlar Hemingway’in yasadigi kucuk bir balikci kasabasi olan Cojimar’i gormenizi onerim.

Plaza Armas’dan cikip sahile indiginizde ATATURK heykelini gorursunuz.

Havana’nin girisinin her iki yakasina kurulmus San Salvador de la Punta ve Los Tres Reyes Del Morro kalelerini mutlaka gormenizi tavsiye ederim. Tabiki Havana ya gelmisken, CALLE OBISPO turistlerin en cok gezdigi yerlerden birini atliyamassiniz El Floridita,  Ernes Hemigvay’in gittigi restorani gormeden donmek olmaz.

PLAZA VIEJA meydanininda guzel bir Cuba stek yiyebilirsiniz. Havana’in en eski otel’i Hotel Natcional ve Havana Libre otellerinin bahcesinde oturup Cuba librenizi keyfle yudumlayin.

Tabi birde PLAZA DE LA REVOLUCION u mutlaka gezin, iki ayri binanin birinde CHE’nin oburunde bir helicopter kazasinda olen devrimin onemli liderinden biri olan CAMILO’un Siluetlerini gorebilirsiniz,

Havana Unuversitesi, ni gormenizi tavsiye ederim, cocuklar son derece arkadas canlisi ve istediginiz bilgileri verirler, duydugum kadariyla bir kac tanede turk ogrenci varmis. ALTO HABANA sehir merkezi disinda ama gorulmege deger. Birde MUSEO DE LA REVOLUCION , devrim muzesi havana’da gorulmesi gereken en onemli yerlerinden biri , giris 8 CUC. 

Havana’da eskiden sadece paket alip otel’de kalabiliyorken simdi oldukca yaygin CASA PARTICULAR (Yani Ozel ev) da kalabilirsiniz, insanlar evlerinin odasini yada butun evi kiraliyorlar, hic cekinmeden kalabilirsiniz, hepsi devlet kontrolunde, cunku onlardan vergi aliyor. Gunluk fiyatlari degisken 12 dolara da oda bulursunuz 25 dolarada ama butun evi kiralarsaniz 60-70 dolari gozden cikarin.

          Aklima gelmisken soyliyeyim Kuba’ya giderken, hem kendiniz icin hemde Kuba’da tanisacaginiz insanlara vermek icin sabun, sampuan, crem  goturun, birde eger okullari ziyaret edecekseniz yaniniza bol bol kalem alip cocuklara dagitin, ikrama gecer.

           Kuba’da gorulmege deger yerlerden biri TRINIDAD dir. Tastan sokaklari, binalari ile Ispanyol koloni havasini yasarsiniz bu sehirde, 1988 yilinda UNECO dunya kultur mirasi na alinmis. Sehir tarihi oldukca eski kurulusu 1514’ de kadar gidiyor.

PLAZA MAYOR sehrin ana meydani , Holy Trinity kilisesi ve muzeler bu meydanda.  Eger TRINIDAD’ta Varadero’dan gidecekseniz, tur almayin , sehirde ozel bir taksi ile anlasin cok daha ucuza gelir, yol boyunca goreceginiz manzaranin tadini cikartin, gececeginiz yerlesim yerleri Turkiye’nin 1960 li yillarini animsatacak size, yalniz yanlis anlamayin tamam Cuba devleti alt yapiya cok fazla yatirim yapmamis ama onun yerine yatirimini INSANA YAPMIS, Insanlarin dogal gereksinimleri , Egitim, saglik, temel ihtiyaclari na yatirim yapilmis.

         Cienfuegos, eger Havana’dan Trinidat’a gidecekseniz yol uzerinde ugrayip 3-4 saat gecirmenizi tavsiye ederim. Ana cadde uzerindeki colonil binalar ilginizi cekebilir. Burda da Jose Marti’nin heykelinin oldugu Jose Marti Parki , Catedral ilginizi cekebilir. Dedigim gibi hem Cienfuegos, hem Canta Clara’ da cok fazla zaman harcamayin.

Santa Clara’da gorulecek en onemli yer CHE GUEVARA Aniti ve Muzesi. Anitin hemen arka tarafinda ise Devrime katilmis onemli hizmetlerde bulunan insanlarin mezari var.

Mezar odasinda 1997 senesinde Fidel’in yaktigi ates hala yanmakta ve eminim bu ates sonsuza kadar yanacak. Iceriye canta, camera veya cep telefonu sokmak, icerde fotograf yekmek kesinlikle yasak aklinizda olsun. Muzede Che’nin kisisel kullandigi esyalar, ve fotograflari var.

Santa Clara’da ziyaret edeceginiz yerlerden biri vagonlarin bulundugu yer.  Che’nin anit mezarini gezerken ucret almamalarina ragmen buraya giris 1CUC.  Bu trenin ozelligi Batista’nin askerlerinin daha cok olmasina ragmen CHE ve arkadaslari bir baskinla silah yuklu treni ele gecirip Batista askerlerini esir almalari, boylece Che ve Arkadaslari Santa Clara’yi ele gecirir onun icindirki CHE’nin anit mezari Santa Clara’da.

       Santiago De Cuba, ya gidecekseniz bence direk oraya ucun cunku havana’dan Santiago’ya ucak oldukca pahali, otobus ise 14 saat suruyor. Eger benim gibi otobus yolculugunu seviyorsaniz mesele yok.

Santiago De Cuba, Cubanin ikinci buyuk sehri ve Devrimin basladigi sehir. Ayni zamanda FRANK PAIS’in dogdugu sehir.

UNESCO dunya mirasi listesinde olan CASTILLO DE SAN PEDRO DE LA ROCA kalesini ziyaret edin, ayrica Devrimin basladigi Sierra Maestra Fidel ve arkadaslarinin devrime basladigi dagda duz kocaman bir kaya gorursunuz. Bu kayanin uzerinde devrim planlarini yapmislar.

Cementerio Santa Ifigenia, mezarligini ziyaret edin, Jose Marti’nin ve Fidel Castro ‘un kullerinin bulundugu  anit mezarda burda.

Hazir buraya kadar gelmisken yunuslarla yuzmeyide ihmal etmeyin eminim cok keyf alirsiniz.

Kuba’ya gidecekseniz eger kasim-Mayis ayini tercih edin, Ekim ayi karaip’lerde tayfun sezonudur. Mayis ayi ise genellikle yagmurlu gecer, tabi bu Kuba’nin kuzey’i icin. Santiago De Cuba Havana’ya gore cok daha sicak olacagindan mutlaka gunes kremi kullanin.

Ben kuba’da cok uzun kaldigim icin size tavsiyem, butun adayi uc haftada dolasabilirsiniz buna yollarda harciyacaginiz zaman dahil.  Size kac paraya mal olur? Bu cok degisken nasil gezdiginize bagli, eger benim gibi back packer olarak geziyorsaniz cok ucuza gelir, ama iyi bir otel de kalip, iyi yerseniz tuzluya patlar, yaklasik olarak uc haftalik bir kuba gezii 2000-2500 dolari gozden cikarin.

Guvenlik ilgili bir sorun yasamassiniz, yalniz 25 sene onceki Cuba’da degil sokak ta size puro satmaya calisirlar sakin satin almayin, cunku sahte olabilir, ayrica kuba hukumeti cikista bavulunuzu arar ve faturasiz burolari bulursa cikisina izin vermez verdiginiz para da yanar.

Ha birde American dolari degil Euro tasiyin, American dolari bozdurdugunuzda yuklu bir vergi odersiniz. Birde kredi karti her yerde gecmez ozellikle American Expres kartini hic kullanamassiniz.

Gerekli ilaclari,  agri kesici, gunes kremi, islak mendil almayi ihmal etmetin. Keyfli Geziler…. Bu guzel ulkenin tadini cikarin